5N2K İLE MERHABA...!

İster basın dünyasının içerisinde bir fikir emekçisi olun, ister basını yakından takip eden bir okuyucu; 5N1K açılımını bir şekilde okumuş ya da duymuşsunuzdur. Bu açılımı biraz inceleyecek olursak Gazetecilikte haberin öğelerini oluşturan "Ne? Ne zaman? Nerede? Nasıl? Neden? Kim sorularının ana karakterleri oluşturduğunu net bir şekilde görürüz. Peki o zaman hemen aklınıza 2. K nereden çıktı sorusu geldi diye düşünüyorum... Öncelikle ifade etmekte yarar var 5N2K'da bir yazım hatası da değil. 5N1K'da biz Gazeteciler sürekli K'da Kim'i irdelerken bir yerde adeta boşluk kalıyordu. Çünkü sürekli nüfus artışına sahne olan dünya ölçeğinde hiç bir şeyin tek başına olmadığını Kimin yanında Kimlerin veya Kimin için olduğunu net bir şekilde gormemiz gerektiğine inanıyoruz. Şimdi bu eksik K’yı nasıl tamamladığımıza gelmeden önce bu ünlü formülümüzdeki harflerin neyi simgelediğini hatırlayalım. Bu ünlü formülde N ve K harflerinin simgelediği sorular şöyle: 5N1K Ne? Neden? Nerede? Ne Zaman? Nasıl? Kim? İşte bu soruları barındıran 5N1K Formülü gazetecilikte bir haberi yazarken işe yaradığı gibi, Japon Yönetim Tekniği olan Kaizen de bile karşımıza çıkıyor. O nedenle bir toparlama yapacak olursak, bu teknik sayesinde analitik düşünme ve aksiyon geliştirme becerilerimizi devreye sokup, olayları bütünsel bir bakış açısıyla ele alabiliyoruz. Ancak yukarıda belirttiğimiz gibi; zaman içinde bir eksiklik olduğunu ve ünlü 5N1K tekniğine günümüzde bir K daha eklenmesi gerektiğini anladık. Bu noktada 2. K’nın sorusu da şu oldu: Kiminle ya da Kimin için? Tabii 5N 2K beraberinde bizlere haberde yeni bir aritmatiği sunduğu gibi diğer bir açıdan kadının daha görünür olduğu bir medya düzenini sunuyor. Kadınların medyada varlığını, görünürlüğünü, haber kaynağı ya da uzman olarak yer alma oranlarını yıllardır gözlemleyen ve 1995’ten beri düzenli raporlar yayınlayan Küresel Medya İzleme Projesi’ne (Global Media Monitoring Project – GMMP) göre, kadınlar haberlerde çok az temsil ediliyorlar, haber kaynağı ya da haber konusu olma oranları 2015 yılı raporunda sadece yüzde 24 seviyesinde. 2020 raporu ise henüz açıklanmasa da, sonucun çok farklı olacağını düşünmek için fazla neden yok. Aynı rapora göre, 2015’te dünyada gazete televizyon ve radyodaki haberlerin yüzde 37’sini kadınlar, yüzde 63’ünü erkekler hazırladı. Türkiye’deki rakamlar ise biraz daha farklıydı. Rapora göre, 2015’te Türkiye’de gazete, televizyon ve radyoda çıkan haberlerde yer alan kişilerin yüzde 19’unu kadınlar, yüzde 81’ini erkekler oluşturdu. Bu mecralarda çıkan haberlerin yüzde 17’sini kadınlar, yüzde 83’ünü erkekler hazırladı. Pandemi döneminde kadın odaklı habercilik Pandemi döneminde Avrupa’daki pek çok yayın kuruluşu aile içi şiddete maruz kalan kadınlara ulaşabilmek, onların seslerini duyurabilmek için özel hatlar oluşturdu ya da programlar düzenledi. Almanya’da, Belçika’da, İtalya’da çeşitli programlar bu konuya odaklandı. İspanya’da ise İspanyol Radyo ve Televizyon Kurumu RTVE’nin Eşitlik Editörleri (Equality Editors) adını verdikleri, Eşitlik Bakanlığı ile de işbirliği yapan bir ekibi var. Yetkililerin tehlikeli durumlardan haberdar edilmesini sağlayan bir telefon hattı ve mağdurların kendilerini ifade edebildikleri ve yardım talep edebildikleri bir Whatsapp hattı da var. Ayrıca RTVE’nin eşitlik odaklı "Todxs Por Igual" başlıklı online portalında cinsiyet eşitliği odaklı haberler ve gelişmeler de takip ediliyor. Bu çalışmaların haricinde, çeşitli kuruluşlar, pandemi döneminde, sağlıklı bilgiye ciddi ihtiyaç varken, görüş alınan uzmanların çok büyük çoğunluğunun erkek olması nedeniyle dikkatleri kadın uzmanlara çekmek için bilgi ağları oluşturdu. Örnekleri artırmak mümkün elbette ancak amaç, uygulamayı artırmak. Nijeryalı yazar Chimamanda Ngozi Adichie’nin “Kültür insanları yaratmaz, insanlar kültürü oluşturur” sözü, bizim de gazetecilik kültürünü zamanla değiştirme hedefimiz için cesaret verici olabilir. İşte bu bakış açısı,hedef ve sorumlu Gazetecilik anlayışıyla, Taraftar değil Haberciyiz parolasıyla yola çıkan ve Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü Uzaktan Eğitim Bölümü öğrencileri olarak Gazeteci Yazar dostlarımızın destekleri, Akademisyen Hocalarımızın da bizlere yol göstermesi ve örnek teşkil etmesiyle el ele,kalp kalbe vererek basında yeni bir ses olmayı hedefliyor, siz değerli okurlarımızla güçlü basın, güçlü toplum ilkesiyle yol alacağımızın sözünü veriyoruz. Dostça söyleyecek sözümüz, yazacak kalemimiz, yürüyecek yolumuz bol olsun.....